Boletus edulis
borowik szlachetny
Występowanie: VI-XI
Jadalny
Boletus edulis Bull., Herb. Fr. (Paris) 2: tab. 60 (1782) [1781-82]
Kapelusz: średnicy 5-25 cm; za młodu białawy, potem piaskowy, jasnobrązowy do ciemnobrązowego, czasem czerwonobrązowego; najpierw półkulisty, później wypukły, poduchowaty; skórka kapelusza sucha, gładka, matowa, nie oddzielająca się od miąższu; powierzchnia gładka lub pomarszczona; podczas wilgotnej pogody i u starych egzemplarzy lepka.
Hymenofor: długości 8-30 mm; u młodych owocników białe lub kremowe, u starszych żółtawooliwkowe, żółtozielone, oliwkowozielone; wolne lub zatokowato wcięte; pory drobne, okrągławe, nie zmieniają barwy po uszkodzeniu.
Trzon: wysokości 3-20 cm, grubości 2-6 cm, białawy do jasnobrązowego, z delikatną białawą lub jasnobrązową siateczką, u podstawy biały, filcowaty; za młodu zazwyczaj pękaty, następnie baryłkowaty, maczugowaty, pełny.
Miąższ: białawy, pod skórką kapelusza czerwonobrązowy, początkowo twardy, z wiekiem watowaty; smak łagodny, grzybowy (orzechowy), zapach przyjemny, grzybowy.
Wysyp zarodników: oliwkowobrązowy.
Budowa mikroskopowa: zarodniki 14-18 x 4,5-6 µm, wrzecionowate, gładkie.
Środowisko: gatunek ten występuje licznie, w lasach iglastych i mieszanych.
Uwagi: bardzo smaczny grzyb, jeden z najchętniej zbieranych w Polsce. Gatunkiem podobnym jest goryczak żółciowy (Tylopilus felleus).
Synonimy:
Boletus betulicola (Vassilkov) Pilát & Dermek, Hribovité Huby [Boletaceous Fungi] (Bratislava): 96 (1974)
Boletus citrinus A. Venturi, I Miceti dell’Agro Bresciano: 45, tab. 59, fig. 1 (1863)
Boletus clavipes (Peck) Pilát & Dermek, Hribovité Huby [Boletaceous Fungi]: 97 (1974)
Boletus elephantinus With., Arr. Brit. pl., Edn 3 (London) 4: 277 (1796)
Boletus esculentus ß albus Pers., (1825)
Boletus olivaceobrunneus Zeller & F.D. Bailey, Mycologia 27(5): 457 (1935)
Boletus persoonii Bon, Docums Mycol. 19(no. 74): 61 (1988)
Boletus quercicola (Vassilkov) Singer, Sydowia 30(1-6): 257 (1978) [1977]
Boletus reticulatus var. albus (Pers.) Hlaváček, Mykologický Sborník 71(4): 114 (1994)
Boletus reticulatus var. citrinus Hlaváček, Mykologický Sborník 71(4): 113 (1994)
Boletus slovenicus Smotl., C.C.H. 28(7-8): 104 (1951)
Boletus solidus Sowerby, Col. fig. Engl. Fung. Mushr., Suppl. (London)(no. 30 [no. 3 of suppl.]): tab. 419 (1814)
Boletus venturii Bon, Docums Mycol. 17(no. 65): 51 (1986)
Dictyopus edulis (Bull.) Quél., Enchir. fung. (Paris): 159 (1886)
Leccinum edule (Bull.) Gray, Nat. Arr. Brit. Pl. (London) 1: 647 (1821)
Leccinum elephantinum (With.) Gray, Nat. Arr. Brit. Pl. (London) 1: 648 (1821)
Suillus citrinus Kuntze, Revis. gen. pl. (Leipzig) 3(3): 535 (1898)
Suillus edulis (Bull.) Lamark, Encycl. Méth. Bot. (Paris) 7: 499 (1789)
Tubiporus edulis (Bull.) P. Karst., Bidr. Känn. Finl. Nat. Folk 37: 5 (1882)
Tubiporus edulis subsp. euedulis Maire
Tylopilus porphyrosporus var. olivaceobrunneus (Zeller & F.D. Bailey) Wolfe, Biblthca Mycol. 69: 51 (1980) [1979]
Literatura:
W. Wojewoda (red.), Checklist of Polish Larger Basidiomycetes – Vol. 7 (2003) – Biodiversity of Poland
E. Gerhardt, Grzyby – Wielki ilustrowany przewodnik, KDC, 2006
P. Zarawska, Atlas grzybów, SBM, 2013
Opracowanie: Waldemar Czerniawski