czasznica olbrzymia

Występowanie: VI-X
Jadalny

Calvatia gigantea (Batsch) Lloyd, Mycol. Writ. 1 (Lycoperd. Australia) 1: 166 (1904)

Owocnik: kuliste lub spłaszczone, duże, 10-60 cm średnicy, z białym sznurem grzybni u podstawy. Egzoperydium cienkie, początkowo białawe, z wiekiem jasnoochrowe do skórzasto-brązowego. Endoperydium papierowate, początkowo białe, z wiekiem szarożółte, orzechowe lub brudnobrązowe. Perydium pęka w różnych miejscach i odpada dużymi płatami odsłaniając glebę. Po odsłonięciu perydium gleba pozostaje przez jakiś czas zwarta.

Gleba: zwarta, watowata, w górnej części luźniejsza, początkowo biaława, z wiekiem przebarwia się na kolor złotożółty do brązowooliwkowego.

Wysyp zarodników: czerwonawobrązowy.

Budowa mikroskopowa: zarodniki 4-6 µm, kuliste lub szeroko jajowate, z jedną kroplą i krótką sterygmą. Włośnia niezbyt obfita, o długich strzępkach, rozgałęzionych dichtomicznie, jasnożółtych lub żółtobrązowych, łamliwych, o septach nielicznych, z kolistymi jamkami.

Środowisko: gatunek ten pojawia się na żyznej ziemi, na trawnikach, w parkach; w górach rzadszy.

Uwagi: gatunek dość często spotykany w Polsce, do roku 2014 był chroniony.

Synonimy:
Bovista gigantea (Batsch) Gray, Nat. Arr. Brit. Pl. (London) 1: 583 (1821)
Calvatia gigantea (Batsch) G. Cunn., Trans. Proc. N.Z. Inst. 57: 192 (1926)
Globaria gigantea (Batsch) Quél., Mém. Soc. Émul. Montbéliard, Sér. 2 5: 370 (1873)
Langermannia gigantea (Batsch) Rostk., in Sturm, Deutschl. Fl., 3 Abt. (Pilze Deutschl.) 3: 23 (1839)
Lasiosphaera gigantea (Batsch) F. Šmarda, Fl. ČSR, B-1, Gasteromycetes: 308 (1958)
Lycoperdon giganteum Batsch, Elench. fung., cont. prim. (Halle): 237 (1786)

Literatura:
W. Wojewoda (red.), Checklist of Polish Larger Basidiomycetes – Vol. 7 (2003) – Biodiversity of Poland
W. Rudnicka-Jezierska, Flora Polska. Grzyby (Mycota). Tom XXIII. Purchawkowe (Lycoperdales), tęgoskórowe (Sclerodermatales), pałeczkowe (Tulostomatales), gniazdnicowe (Nidulariales), sromotnikowe (Phallales), osiatkowe (Podaxales). Instytut Botaniki PAN. Kraków, 1991.

Link do dyskusji na forum

Opracowanie: Waldemar Czerniawski