Lycoperdon pyriforme
purchawka gruszkowata
Jadalny
Lycoperdon pyriforme Schaeff., Fung. bavar. palat. nasc. (Ratisbonae) 4: 128 (1774)
Owocnik: wysokości 2-7 cm i do 3 cm średnicy. Grzyby połączone są u podstawy białymi, grubymi sznurami grzybni wnikającej do martwego drewna. Mają kształt odwrotnie gruszokowaty do maczugowatego. Białe gdy młode. Długo utrzymujące się egzoperydium omączone, szorstkie, delikatnie brodawkowane z niskimi kolcami na szczycie, białoochrowe, szaroorzechowe, szaroochrowe, w górnej części brązowawe. Endoperydium białokremowe do jasnobrązowego z odcieniem miedzianym, kruche, u dojrzałych owocników jasnobrązowe, matowe, papierowate. Na szczycie tworzy koliste ujście o poszarpanym brzegu. Podglebie jednokomorowe, białe, z wiekiem szarobrązowawe.
Gleba: podobnie zabarwiona jak podglebie, z wiekiem oliwkowobrązowa, stopniowo przechodząca w wydłużona kolumnellę.
Wysyp zarodników: żółto-brązowe.
Budowa mikroskopowa: zarodniki 3-4 µm, kuliste, z kroplą wewnątrz, często z krótką sterygmą (do 2 µm),. Włośnia brązowawa, elastyczna, bez sept i jamek, rozgałęziona.
Środowisko: występuje na rozkładającym się drewnie drzew, głównie liściastych, w zwartych kępkach.
Uwagi: gatunek pospolity. Jadalny we wczesnym stadium.
Synonimy:
Lycoperdon serotinum Bonord., Bot. Ztg. 15: 631 (1857)
Morganella pyriformis (Schaeff.) Kreisel & D. Krüger [as ’pyriforme’], in Krüger & Kreisel, Mycotaxon 86: 175 (2003)
Utraria pyriformis (Schaeff.) Quél., Mém. Soc. Émul. Montbéliard, Sér. 2 5: 369 (1873)
Literatura:
W. Wojewoda (red.), Checklist of Polish Larger Basidiomycetes – Vol. 7 (2003) – Biodiversity of Poland
W. Rudnicka-Jezierska, Flora Polska. Grzyby (Mycota). Tom XXIII. Purchawkowe (Lycoperdales), tęgoskórowe (Sclerodermatales), pałeczkowe (Tulostomatales), gniazdnicowe (Nidulariales), sromotnikowe (Phallales), osiatkowe (Podaxales). Instytut Botaniki PAN. Kraków, 1991.
Opracowanie: Waldemar Czerniawski