Macrolepiota procera
czubajka kania
Występowanie: VII-X
Jadalny
Macrolepiota procera (Scop.) Singer, Pap. Mich. Acad. Sci. 32: 141 (1948) [1946]
Kapelusz: średnicy 10-25 cm, początkowo kulisty lub jajowaty, później płasko rozpostarty z wyraźnym garbkiem na szczycie, jasnobrązowy. Powierzchnia sucha, pokryta brązowymi, odstającymi łuseczkami. Szczyt gładki.
Hymenofor: blaszki białe, szerokie, gęste, wolne.
Trzon: jasnobrunatny, z ciemniejszymi poprzecznymi prążkami, wysmukły, wysoki, 15-30 x 1-2,5 cm, u podstawy bulwiasto zgrubiały, wewnątrz pusty. Pierścień nie przyrośnięty do trzonu, ruchomy.
Miąższ: biały, niezmienny, smak łagodny, zapach delikatny, przyjemny.
Wysyp zarodników: biały.
Budowa mikroskopowa: zarodniki 15-20 x 10-13 μm, elipsoidalne, gładkie.
Środowisko: pojawia się w lasach różnego typu, na łąkach, wrzosowiskach, polanach, parkach.
Uwagi: gatunek dość często spotykany. Jest to bardzo smaczny grzyb jadalny. Do spożycia nadają się kapelusze.
Synonimy:
Agaricus annulatus Lightf., Fl. Scot. 2: 1025 (1777)
Agaricus antiquatus Batsch, Elench. fung., cont. prim. (Halle): 55 (1783)
Agaricus colubrinus Bull., Herb. Fr. 2: tab. 78 (1782) [1781-82]
Agaricus concentricus Pers., in Hoffmann, Naturgetr. Abbild. Beschr. Schwämme (Prague) 3: tab. 5 (1793)
Agaricus procerus Scop., Fl. carniol., Edn 2 (Wien) 2: 418 (1772)
Agaricus squamosus Vill., Hist. pl. Dauphiné 3(2): 1013 (1789)
Amanita procera (Scop.) Fr., Anteckn. Sver. Ätl. Svamp.: 33 (1836)
Lepiota procera (Scop.) Gray, Nat. Arr. Brit. Pl. (London) 1: 601 (1821)
Lepiotophyllum procerum (Scop.) Locq., Bull. mens. Soc. linn. Soc. Bot. Lyon 11: 40 (1942)
Leucocoprinus procerus (Scop.) Pat., (1900)
Mastocephalus procerus (Scop.) Pat., Essai Tax. Hyménomyc. (Lons-le-Saunier): 171 (1900)
Literatura:
B. Gumińska, W. Wojewoda, Grzyby i ich oznaczanie, PWRiL, Warszawa, 1985.
W. Wojewoda (red.), Checklist of Polish Larger Basidiomycetes – Vol. 7 (2003) – Biodiversity of Poland
Opracowanie: Waldemar Czerniawski