Mycena pura
grzybówka fioletowawa
Występowanie: V-XI
Trujący
Mycena pura (Pers.) P. Kumm., Führ. Pilzk. (Zerbst): 107 (1871)
Kapelusz: średnicy 10-50 mm, dzwonkowaty do stożkowatego, z obłym garbkiem lub bez, często również w centrum spłaszczony, na brzegu prześwitujące prążkowanie, higrofaniczny, nagi, kolor bardzo zmienny. Jasnoróżowy z fioletowym odcieniem, różowoszary, szarofiołkowy do ciemnego fioletu, ale również biały, żółty lub niebieski, często z bladym odcieniem fioletowym.
Hymenofor: blaszki w liczbie 20-40 przyrośnięte lub zatokowato wycięte, czasami także zbiegające krótkim ząbkiem, z wiekiem połączone poprzecznymi żyłkami, białawe do bladoróżowych lub bladofioletowych, krawędź tej samej barwy.
Trzon: 40-90 x 2-7 mm, pusty, twardy, równy lub rozszerzający się ku dołowi, prosty lub zakrzywiony, cylindryczny do nieco spłaszczonego, gładki, oprószony u góry, poniżej nagi, białawy do różowawego lub fioletoworóżowopurpurowy, u podstawy bardziej lub mniej pokryty długimi, grubymi, białawymi włókienkami.
Miąższ: dość cienki, elastyczny, wodnisty, w kapeluszu białoszary, w trzonie szarofioletowy, o smaku i zapachu rzodkiewki.
Wysyp zarodników: biały.
Budowa mikroskopowa: zarodniki 5-9 x 2,5-3,5 μm, wydłużone, elipsoidalne, amyloidalne. Podstawki 4-zarodnikowe. Cystydy liczne 40-50 x 10-20 μm, wydłużone i zaostrzone.
Środowisko: wyrasta na ściółce z opadłych gnijących liści i igieł, zarówno w lasach liściastych jak i iglastych.
Uwagi: na podstawie http://home.online.no/~araronse/Mycenakey/pura.htm:
Maas Geesteranus (1989) wyróżnił osiem form Mycena pura. Być może niektóre z tych form okażą się różnymi gatunkami. W niedawnym badaniu przeprowadzonym przez Harder i in. (2010) nie ma mowy o oddzielnych gatunkach, w odniesieniu do różnych odmian barwnych Mycena pura, mimo że znaleziono kilka różnych form wewnątrz taksonu Mycena pura. Zamiast tego, wskazuje się na zróżnicowaną kolorystykę w zależności od środowiska.
Krieglsteiner i Schwöbel (1982) zaproponował nowy gatunek Mycena diosma, który wydaje się, że został przyjęty przez europejskich mikologów, chociaż nie ma żadnych istotnych mikroskopowych cech do oddzielenia go od grupy innych gatunków Mycena pura. Według Krieglsteiner i Schwöbel (1982) jej żywy kolor i zapach stanowią najważniejsze różnice. Maas Geesteranus (1989 b) stwierdził, że blaszki Mycena pura są białe lub delikatnie zabarwione, ale zawsze blade, podczas gdy w przypadku Mycena diosma są one ciemnobrązowofioletowe do ciemnego fioletu. Zapach tej ostatniej słodkawy – kombinacja przypominająca zapach drewnianego pudełka z cygar, ale po przecięciu lub uszkodzeniu – rzodkwi. Harder i in. (2010) znalazł poparcie dla swojej filogenetycznej tezy za przyjęciem Mycena diosma jako gatunku i wskazał jako ważną cechę na brak pleurocystyd.
Kolejny nowy gatunek – Mycena dura – owocniki zebrane w Austrii, został zaproponowany przez Maas Geesteranus & Hausknecht (1994). Charakteryzuje się zazwyczaj gęstymi włoskami, kapelusz u młodych okazów bardzo ciemnobrązowy z filetowymi odcieniami, twardy biały trzon ze srebrzystym połyskiem i białą filcowatą podstawą oraz brak grubych włókien, a występujące cheilocystydy wymieszane z podstawkami (niejednorodne krawędzie blaszek).
Perreau-Bertrand i in. ( 1996 ) opisał nowy gatunek – Mycena sororia – z Francji, na podstawie analizy techniką elektroforezy. Według autorów, Mycena sororia można oddzielić od Mycena pura ze względu na lilioworóżowy odcień kapelusza. Wydaje się również, że zarodniki Mycena sororia są nieco większe. Mycena sororia ma, według Perreau-Bertranda i wspólników (1996), biochemiczne pokrewieństwo do Mycena rosea, ale różni się od niej bardziej fioletoworóżowym kolorem kapelusza (który jest również suchszy w dotyku), oraz budową trzonu – barwy białoróżowej do fioletoworóżowej; cylindrycznego lub wrzecionowatego kształtu, nie rozszerzającego się u podstawy. Ponadto Mycena sororia posiada nieco większe zarodniki niż Mycena rosea. Problem stanowi także to, że autorzy nie wskazują dla niej taksonu Mycena pura, tak więc trudno jest wykorzystać ich teorię dla nowego materiału. Dopóki dalsze badania nie zostały wykonane Mycena sororia musi pozostać nazwą wątpliwą.
Literatura:
W. Wojewoda (red.), Checklist of Polish Larger Basidiomycetes – Vol. 7 (2003) – Biodiversity of Poland
M. Lisiewska, Flora Polska. Grzyby (Mycota). Tom XVII. Grzybówka (Mycena). PWN 1987
http://home.online.no/~araronse/Mycenakey/pura.htm
Opracowanie: Anna Hreczka, Waldemar Czerniawski