Pluteus atromarginatus
drobnołuszczak czarnoostrzowy
Występowanie: VI-X
Jadalny
Pluteus atromarginatus (Konrad) Kühner, Bull. mens. Soc. linn. Soc. Bot. Lyon 4(1): 51 (1935)
Kapelusz: średnicy 5-10 cm, początkowo półkulisty lub nieco dzwonkowaty, spłaszczony, z niewielkim szerokim uwypukleniem w części centralnej, ciemnobrązowy do czarnobrązowego, przy brzegu nieco jaśniejszy, a nawet płowy. Powierzchnia przeważnie sucha, połyskująca z koncentrycznie przylegającymi włókienkami (kosmkami) tworzącymi miękkie łuseczki. Brzeg niekiedy jest dłuższy od blaszek i jest wówczas prześwitujący.
Hymenofor: blaszki dość gęste, wolne, szerokie, wybrzuszone do 1,8 cm, początkowo białe, z wiekiem różowiejące, w końcu różowołososiowe, ostrze ciemnobrązowe.
Trzon: 4-9 (-120) x 0,5-1,2 cm, cylindryczny, ale u podstawy maczugowato zgrubiały nawet do 1,8 cm, szarobiały lub jasnobrązowy pokryty ciemnobrązowymi włókienkami nadającymi mu ciemne lub nawet czarniawe zabarwienie, pełny.
Miąższ: biały, pod skórką w kolorze kapelusza, w trzonie i u jego podstawy marmurkowato szarawy. Smak łagodny, zapach nie wyróżniający się, grzybowy.
Wysyp zarodników: różowy, do różowobrązowego.
Budowa mikroskopowa: zarodniki szerokoelipsoidalne do elipsoidalnych, 6-8 x 4-5,5 μm. Cheilocystydy krótkomaczugowate do odwrotnie butelkowatych, 20-45 x 16-22 μm, brązowe, cienkościenne. Pleurocystydy liczne, wrzecionowate do butelkowatych, 60-110 x 15- 22 μm, grubościenne (do 5 μm), z 2-4 (-5) hakami na szczycie, bezbarwne (tylko w pobliżu ostrza blaszki mogą mieć barwę cheilocystyd) . Strzępki ze skórki kapelusza nitkowate, 18-20 μm szerokości. Przy septach obecne są sprzążki.
Środowisko: występuje w lasach iglastych i mieszanych na murszejących kłodach i pniakach drzew iglastych (Picea, Larix, Pinus, Abies), na obszarach nizinnych jak i w regionach górskich.
Uwagi: gatunek ten przypomina P. cervinus. Łatwo go jednak odróżnić po barwnym ostrzu blaszek i występowaniu na drewnie drzew iglastych.
Synonimy:
Pluteus cervinus var. atromarginatus Singer, Z. Pilzk. 4(3): 40 (1925)
Pluteus cervinus var. nigrofloccosus R. Schulz, Verh. bot. Ver. Prov. Brandenb. 54: 102 (1913) [1912]
Pluteus nigrofloccosus (R. Schulz) J. Favre, Mat. fl. crypt. Suisse 10(3): 104 (1948)
Pluteus tricuspidatus Velen., Novitates Mycologicae: 143 (1939)
Literatura:
A. Skirgiełło, Flora Polska. Grzyby. Tom XXVII. Łuskowcowate (Pluteaceae). Wyd. Inst. Botaniki PAN. Kraków 1999
H. Knudsen, J. Vesterholt , Funga Nordica Nordsvamp. Copenhagen 2008
W. Wojewoda (red.), Checklist of Polish Larger Basidiomycetes – Vol. 7 (2003) – Biodiversity of Poland
Opracowanie: Waldemar Czerniawski