Russula nigricans
gołąbek czarniawy
Występowanie: VII-XI
Jadalny
Russula nigricans Fr., Epicr. syst. mycol. (Upsaliae): 350 (1838) [1836-1838]
Kapelusz: średnicy 7-15(20) cm, wypukły, później rozpostarty i wgłębiony, z grubym, silnie podwiniętym i gładkim brzegiem. Powierzchnia biaława, szybko szarawa, brązowa do zupełnie czarnej.
Hymenofor: blaszki 6-15 mm długości, rzadkie, równe, krótko zbiegające; białe, później szarzeją do czarnych, blaszeczki liczne.
Trzon: wielkości 3-7 x 1-4 cm, gładki, matowy, pełny, później szybko watowaty i pusty; brązowiejący od podstawy, później prawie czarny.
Miąższ: ścisły, jędrny, twardy, uszkodzony lub na starość czerwienieje, a później czarnieje. Zapach nieco stęchły, smak łagodny, u starszych okazów nieco piekący.
Wysyp zarodników: biały.
Budowa mikroskopowa: zarodniki 7-9 x 6-7 μm, jajowate do elipsoidalnych i wydłużonych, z tępo zakończonymi brodawkami; podstawki duże 40-50 x 7-10 μm; cystydy tępe z szerokim kończykiem 50-8 0 x 7,5-12 μm.
Reakcje chemiczne: FeSO4 – najpierw jasnoróżowy, później ciemnozielony; gwajakol – szybko intensywnie niebieski.
Środowisko: gatunek ten pojawia się w lasach mieszanych, zwłaszcza pod dębami, bukami, sosnami i świerkami.
Uwagi: gatunek często spotykany ale nie pojawia się masowo. Zachodzi możliwość pomyłki z Russula adusta, Russula densifolia i Russula albonigra.
Synonimy:
Agaricus adustus var. elephantinus Pers., Syn. meth. fung. (Göttingen) 2: 459 (1801)
Agaricus elephantinus Sowerby, Col. fig. Engl. Fung. Mushr. 1: pl. 28 (1795)
Omphalia adusta var. elephantinus (Pers.) Gray, Nat. Arr. Brit. Pl. (London) 1: 612 (1821)
Omphalia adusta ß elephantinus (Bolton) Gray, Nat. Arr. Brit. Pl. (London) 1: 614 (1821)
Russula eccentrica Peck, Bull. N.Y. St. Mus. 150: 61 (1911)
Russula elephantina (Bolton) Fr., Epicr. syst. mycol. (Upsaliae): 350 (1838) [1836-1838]
Literatura:
A. Skirgiełło, Flora Polska. Grzyby. Tom XX. Gołąbek (Russula), PWN, Warszawa, 1991.
E. Gerhardt, Grzyby – Wielki ilustrowany przewodnik, KDC, 2006.
B. Gumińska, W. Wojewoda, Grzyby i ich oznaczanie. PWRiL, Warszawa, 1985.
R. Socha, V. Hálek, J. Baier, J. Hák, Atlas – Holubinky, Academia, Praha, 2011.
Opracowanie: Ryszard Ziętkiewicz