Sphaerobolus stellatus
strzykacz gwiazdkowaty
Niejadalny
Sphaerobolus stellatus Tode, Fung. mecklenb. sel. (Lüneburg) 1: 43 (1790)
Owocnik: wielkości 1-2 mm, kulisty lub półkulisty, siedzący, mięsisty; biały, żółtawy do złotożółtego, dojrzały jasnożółtawy. Perydium pękające gwiazdkowato na kilka płatów, zbudowane z 4-5 warstw, ukrywa wewnątrz kulistą lub kulistawą jedną perydiolę do 1 mm średnicy. Perydiola jest pomarańczowa lub żółtawa, połyskliwa i miękka; z chwilą dojrzenia z dużą siłą odrzucana od owocnika. Gleba jest żółtooliwkowa do żółtobrązowawej.
Wysyp zarodników: bezbarwny.
Budowa mikroskopowa: zarodniki 6-10 x 5,5-6,5 µm, elipsoidalne, gładkie. Podstawki szeroko maczugowate, 6-8 zarodnikowe.
Środowisko: pojawia się gromadnie na próchniejącym drewnie i opadłych gałązkach, na rozkładającej się ściółce i gnijących roślinach.
Uwagi: gatunek szeroko rozpowszechniony i dość częsty. Jego grzybnia silnie porasta podłoże.
Synonimy:
Carpobolus stellatus (Tode) Desm., in Kickx fil., Observ. Bot. & Zool.: 9 (1826)
Lycoperdon carpobolus L., Sp. pl. 2: 1184 (1753)
Nidularia dentata With., Syst. arr. Brit. pl., Edn 4 (London) 4: 357 (1801)
Sphaerobolus carpobolus (L.) J. Schröt., in Cohn, Krypt.-Fl. Schlesien (Breslau) 3.1(41): 688 (1889)
Sphaerobolus dentatus (With.) W.G. Sm., Brit. basidiomyc. (Cambridge): 485 (1908)
Sphaerobolus solen Alb. & Schwein., Consp. fung. (Leipzig): 69 (1805)
Sphaerobolus stercorarius Fr., in Fries & Nordholm, Symb. gasteromyc. (Lund) 1: 1 (1817)
Sphaerobolus tubulosus Fr., Syst. mycol. (Lundae) 2(2): 309 (1823)
Literatura:
W. Wojewoda (red.), Checklist of Polish Larger Basidiomycetes – Vol. 7 (2003) – Biodiversity of Poland
E. Gerhardt, Grzyby – Wielki ilustrowany przewodnik, KDC, 2006
B. Gumińska, W. Wojewoda, Grzyby i ich oznaczanie. PWRiL, Warszawa, 1985
W. Rudnicka-Jezierska, Flora Polska. Grzyby (Mycota). Tom XXIII. Purchawkowe (Lycoperdales), tęgoskórowe (Sclerodermatales), pałeczkowe (Tulostomatales), gniazdnicowe (Nidulariales), sromotnikowe (Phallales), osiatkowe (Podaxales). Instytyt Botaniki PAN. Kraków, 1991.
Opracowanie: Waldemar Czerniawski