Porphyrellus porphyrosporus
grzybiec purpurowozarodnikowy
Status na Czerwonej Liście – R
Występowanie: VI-X
Niejadalny
Porphyrellus porphyrosporus (Fr. & Hök) E.-J. Gilbert, Les Livres du Mycologue Tome I-IV, Tom. III: Les Bolets: 99 (1931)
Kapelusz: średnicy do 16 cm, gruby, mięsisty, silnie wypukły, później spłaszczony. Powierzchnia kapelusza sucha, delikatnie omszona, podczas suszy popękana na drobne poletka. Kolor początkowo szary, potem szarooliwkowy, oliwkowobrązowy, do ciemnobrązowego. Ciemnieje po dotknięciu.
Hymenofor: rurki długie, do 2,5 cm, przyrośnięte, szare, szarobrązowe, po dotknięciu ciemnieją. Pory dość duże, nieregularne, okrągłe do kanciastych, szarooliwkowe.
Trzon: pełny, twardy, 4-16 x 1-4 cm, w kolorze kapelusza, u góry ciemniejszy, przy podstawie jaśniejszy, ciemniejący po dotknięciu, początkowo zgrubiały. Zamszowaty, delikatnie żyłkowany i punktowany.
Miąższ: początkowo twardy, biały, z wiekiem miękki i żółtawy, później brudny, barwiący się na błękintozielonkawo, na koniec brązowoczarniawy, w trzonie włóknisty. Smak nieprzyjemny, niekiedy ostry. Zapach kwaskowy.
Wysyp zarodników: purpurowobrązowy.
Budowa mikroskopowa: zarodniki 13-19 x 6-7 μm, elipsoidalno-wrzecionowate, ziarniste. Cystydy maczugowate, pęcherzykowate lub wydłużone na szczycie, wrzecionowate, bezbarwne lub żółte.
Środowisko: pojawia się pojedynczo lub grupkami na glebie piaszczystej w lasach iglastych i mieszanych, pod sosnami, świerkami i jodłami, głównie w lasach górskich.
Uwagi: gatunek ten przez niektórych uważany jest za jadalny, jednak ze względu na niezbyt przyjemny smak i zapach nie stanowi żadnej wartości. Ze względu na barwy jest łatwy do identyfikacji.
Synonimy:
Boletus porphyrosporus Fr. & Hök, in Fries, Boleti, Fungorum generis, illustratio: 13 (1835)
Gyroporus porphyrosporus (Fr. & Hök) Quél., (1886)
Phaeoporus porphyrosporus (Fr. & Hök) Bataille, Bull. Soc. Hist. nat. Doubs 15: 31 (1908)
Porphyrellus porphyrosporus (Fr. & Hök) E.-J. Gilbert, Les Livres du Mycologue Tome I-IV, Tom. III: Les Bolets: 99 (1931)
Porphyrellus pseudoscaber Secr. ex Singer, Farlowia 2(1): 115 (1945)
Literatura:
A. Skirgiełło, Flora Polska. Grzyby (Mycota). Tom I. Borowikowate (Boletales). PWN. Warszawa, 1960.
W. Wojewoda (red.), Checklist of Polish Larger Basidiomycetes – Vol. 7 (2003) – Biodiversity of Poland
Opracowanie: Waldemar Czerniawski