Tulostoma melanocyclum
berłóweczka rudawa
Status na Czerwonej Liście – E, chroniony
Niejadalny
Tulostoma melanocyclum Bres., in Petri, Annls mycol. 2(5): 415 (1904)
Owocnik: składa się z kulistej główki 0,7-1,2 cm, na szczycie długiego trzonka. Egzoperydium białawe lub jasnoochrowe, cienkie, błoniaste, z licznymi fragmentami podłoża. Endoperydium średnicy do 1,2 cm, kulistawe lub cebulkowate, cienkie, papierowe, dojrzałe gładkie, popielatoochrowe, ochrowordzawe lub rdzawobrązowe, niekiedy też białe. Ujście ciemne, brudnobrązowe (lub ciemnoszare), rurkowate, o długo zachowującym się brzegu. Gleba ochrowordzawa.
Trzon: 3,3 x 0,4 cm, ochrowobrązowy, kasztanowy do ciemnobrązowego. Na sucho wyraźnie bruzdkowany i nieraz trochę spiralnie skręcony, zwykle pokryty przylegającymi łuseczkami.
Budowa mikroskopowa: zarodniki 5 x 6,5 µm, kuliste, brązowawe, delikatnie kolczaste. Włośnia prawie hialinowa, grubościenna, z dobrze widocznym światłem, umiarkowanie rozgałęziona, wokół sept zgrubiała.
Środowisko: pojawia się od wiosny do jesieni wśród traw i porostów w miejscach gliniastych i piaszczystych.
Uwagi: gatunek rzadki. Przypomina pospolitszą berłówkę zimową (Tulostoma brumale), od której różni się barwą endoperydium, ciemniejszym kasztanowatym trzonem oraz większymi i bardziej kolczastymi zarodnikami.
Literatura:
W. Wojewoda (red.), Checklist of Polish Larger Basidiomycetes – Vol. 7 (2003) – Biodiversity of Poland
W. Rudnicka-Jezierska, Flora Polska. Grzyby (Mycota). Tom XXIII. Purchawkowe (Lycoperdales), tęgoskórowe (Sclerodermatales), pałeczkowe (Tulostomatales), gniazdnicowe (Nidulariales), sromotnikowe (Phallales), osiatkowe (Podaxales). Instytyt Botaniki PAN. Kraków, 1991.
Opracowanie: Waldemar Czerniawski