Lycoperdon perlatum
purchawka chropowata
Lycoperdon perlatum Pers., Observ. mycol. (Lipsiae) 1: 4 (1796)
Owocnik: 8 x 5 cm, zmienny w kształcie, za młodu kulistawy, z wiekiem odwrotnie gruszkowaty lub maczugowaty, u podstawy ze sznurami grzybni. Egzoperydium białe, z wiekiem żółtawe do szarobrązowego. Kolce stożkowate, zakończone ostro, do 2 mm. Otoczone są szeregiem niskich, tępych brodawek. Kolce mogą z wiekiem rozszczepiać się u podstawy na kilka. Po odpadnięciu kolców i brodawek na górnej części endoperydium powstaje charakterystyczny ślad w postaci jasnoochrowych aureolek otoczonych wieńcem mniejszych. Endoperydium papierowate, szarobrązowe, matowe. Na szczycie powstaje duże ujście zarodników, koliste, o poszarpanym brzegu.
Gleba: początkowo biała, z wiekiem żółta, oliwkowa, szarobrązowa, pylista.
Wysyp zarodników: brązowy.
Budowa mikroskopowa: zarodniki kuliste 3-4,5 µm średnicy, słabo brodawkowane, z nikłą sterygmą. Włośnia elastyczna, rozgałęziona dichotomicznie, żółtobrązowa; względnie grubościenna, rzadko septowana, z jamkami.
Środowisko: występuje zwykle na dość wilgotnej glebie w różnego rodzaju lasach, na pastwiskach i łąkach, pojedynczo lub w skupieniach.
Uwagi: gatunek pospolity.
Synonimy:
Lycoperdon bonordenii Massee, J. Roy. Microscop. Soc.: 713 (1887)
Lycoperdon gemmatum Batsch, Elench. fung. (Halle): 147 (1783)
Lycoperdon gemmatum var. perlatum (Pers.) Fr., Syst. mycol. (Lundae) 3(1): 37 (1829)
Lycoperdon lacunosum Bull., Herb. Fr. 2: tab. 52 (1782) [1781-82]
Literatura:
W. Wojewoda (red.), Checklist of Polish Larger Basidiomycetes – Vol. 7 (2003) – Biodiversity of Poland.
W. Rudnicka-Jezierska, Flora Polska. Grzyby (Mycota). Tom XXIII. Purchawkowe (Lycoperdales), tęgoskórowe (Sclerodermatales), pałeczkowe (Tulostomatales), gniazdnicowe (Nidulariales), sromotnikowe (Phallales), osiatkowe (Podaxales). Instytut Botaniki PAN, Kraków, 1991.
Opracowanie: Waldemar Czerniawski