Gymnopilus sapineus
łysak drobnołuskowy
Występowanie: VII-XI
Niejadalny
Gymnopilus sapineus (Fr.) Murrill, Mycologia 4(5): 254 (1912)
Kapelusz: średnicy 2-7 cm, początkowo półkulisty, później łukowaty do płaskiego, czasami z niewielkim garbkiem. Powierzchnia aksamitna, z wiekiem poszarpana na drobne, przylegające, ochrowobrązowe łuski na kremowożółtym tle lub cały kapelusz jest czerwonobrązowy. Brzeg ostry i gładki, jasnożółty.
Hymenofor: blaszki szerokie, szeroko przyrośnięte do trzonu, początkowo kremowożółte, później ochrowe do czerwonożółtawych, niekiedy z czerwonymi plamami.
Trzon: 2-7 x 0,3-0,8 cm, walcowaty, pełny, sprężysty, w młodości jasnożółty, później od czerwonawożółego do czerwonawobrązowego, miejscami podłużnie włóknisty.
Miąższ: cienki, żółtawy, smak gorzki, zapach korzenny.
Wysyp zarodników: rdzawobrązowy.
Budowa mikroskopowa: zarodniki 7-9,5(-10,5) x 4,5-5(-5,5) μm, elipsoidalne do migdałkowatych, średnio brodawkowane. Cheilocystydy cylindryczne, wrzecionowate do wąsko butelkowatych, czasami z rozszerzonym wierzchołkiem. Pleurocystydy rzadkie lub ich brak.
Środowisko: wyrasta na martwym drewnie drzew iglastych, świerków, jodeł i sosen. Rzadziej na drzewach liściastych.
Uwagi: bardzo podobny jest częstszy łysak plamistoblaszkowy (Gymnopilus penetrans).
Synonimy:
Agaricus hybridus Sowerby, Col. fig. Engl. Fung. Mushr. 2: pl. 221 (1799) [1798-99]
Agaricus sapineus Fr., Syst. mycol. (Lundae) 1: 239 (1821)
Agaricus sapineus var. terrestris Fr., Epicr. syst. mycol. (Upsaliae): 190 (1838) [1836-1838]
Agaricus sapineus ß hybridus (Sowerby) Fr., Syst. mycol. (Lundae) 1: 239 (1821)
Flammula sapinae (Fr.) P. Kumm., Führ. Pilzk. (Zerbst): 83 (1871)
Fulvidula sapinea (Fr.) Romagn., Revue Mycol., Paris 2(5): 191 (1937)
Gymnopilus sapineus (Fr.) Maire, Treb. Mus. Ciènc. nat. Barcelona, sér. bot. 15(no. 2): 96 (1933)
Literatura:
P. Škubla, Wielki atlas grzybów, Elipsa, 2008
H. Knudsen, J. Vesterholt, Funga Nordica Nordsvamp, Copenhagen, 2008
Opracowanie: Waldemar Czerniawski