maślak dęty

Status na Czerwonej Liście – R, chroniony
Występowanie: VI-X
Jadalny

Suillus cavipes (Opat.) A.H. Sm. & Thiers, Monogr. North Amer. Species Suillus: 30 (1964)

Kapelusz: średnicy 6-15 cm, półkulisty lub stożkowaty, z wiekiem płaski, rzadziej wklęsły, zawsze jednak z małą brodawką pośrodku, jasnocytrynowy, złotożółty, żółtobrązowy do czerwonobrązowego i ciemnobrązowego, matowy, suchy, pokryty długim i gęstym filcem układającym się w drobne kosmki. Rzadziej w starszym wieku gładki. Skórka nie daje się łatwo ściągnąć.

Hymenofor: rurki początkowo bladożółte, z wiekiem zielonkawożółte do oliwkowych, zbiegające na trzon, średniej długości, 1-1,3 cm. Silnie spojone z kapeluszem, od którego trudno je oddzielić. Pory bladożółte, z wiekiem mocniej zabarwione, oliwkowożółte, duże, nieregularne, kanciaste. U młodych owocników obecna jest błoniasta zasnówka.

Trzon: równogruby lub nieco zgrubiały w części dolnej, pusty w środku, 3-9 x 08,-3 cm, w kolorze kapelusza lub jaśniejszy, z pierścieniem. Powyżej pierścienia pokryty drobną siateczką utworzoną przez zbiegające rurki, poniżej filcowaty tak jak kapelusz.

Miąższ: elastyczny, w kapeluszu bladożółty, w trzonie białawy z odcieniem brązowym.

Wysyp zarodników: oliwkowożółty.

Budowa mikroskopowa: zarodniki 8-10 x 3-4 μm, elipsoidalno-wrzecionowate z wyraźnymi kroplami wewnątrz. Cystydy cylindryczne lub maczugowate, niekiedy zwężone u szczytu, bezbarwne do żółtawych. Strzępki ze sprzążkami.

Środowisko: pojawia się gromadnie w pobliżu modrzewi. Nie należy do gatunków często spotykanych.

Uwagi: gatunek ten jest jadalny i smaczny, jednak znajduje się w Polsce pod ochroną. Jego stara polska nazwa to borowiczak dęty.

Synonimy:
Boletinus cavipes (Opat.) Kalchbr., Icon. Sel. Hymenomyc. Hung. 25: 52 (1867)
Boletopsis cavipes (Opat.) Henn., in Engler & Prantl, Nat. Pflanzenfam., Teil. I (Leipzig) 1**: 195 (1898) [1900]
Boletus cavipes Opat., Arch. Naturgesch. 2(1): 11 (1836)

Literatura:
A. Skirgiełło, Flora Polska. Grzyby (Mycota). Tom I. Borowikowate (Boletales). PWN. Warszawa, 1960.
W. Wojewoda (red.), Checklist of Polish Larger Basidiomycetes – Vol. 7 (2003) – Biodiversity of Poland

Link do dyskusji na forum

Opracowanie: Waldemar Czerniawski